Obiekty Sakralne e-Katalog firm dla parafii

16 Lipca 2014

Współczesny świat kocha zabytki - rozmowa z dr Grażyną Stojak, podkarpackim wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Jak skutecznie pozyskać środki na rewitalizację zabytków?
Podstawowym działaniem w kierunku ochrony zabytków jest znalezienie najodpowiedniejszej funkcji dla obiektu zabytkowego. To właśnie dobrze dobrana funkcja powoduje determinację w rewitalizacji obiektów zabytkowych, w tym sakralnych i kościelnych. Jeżeli mamy dobrze określoną funkcję, to będziemy także zdeterminowani w poszukiwaniu rozwiązań konserwatorskich, finansowych i użytkowych. Trzeba zaznaczyć, że w ślad za determinacją musi iść poszukiwanie programów konserwatorskich, które pomogą godnie zrealizować koncepcję i co ważne - pomogą rozliczyć się z pozyskanych środków. A źródeł finansowania jest wiele. Środki można pozyskać od konserwatora, marszałka, ministra, z unijnych środków, od samorządów lokalnych...itd.  W sumie te pieniądze zaczynają tworzyć dość poważny budżet i umożliwiają rozpoczęcie szerokiego zakresu prac.

Pozyskanie środków to połowa sukcesu. Jak natomiast rozliczyć się z uzyskanych funduszy?
Przede wszystkim należy zgodnie z planem realizować projekt, który jest zatwierdzony przez konserwatora zabytków. Oczywiście w trakcie realizacji programu często wypadają dodatkowe prace, które nie zostały przewidziane w kosztorysie. Wtedy należy te wszystkie dodatkowe usługi nanosić podczas komisji na pismo, a następnie wpisywać do kosztorysu. Jeśli będziemy tego przestrzegać, nie będzie kłopotów z rozliczeniem środków. Poza tym każda kuria ma swojego ekonoma, który służy pomocą. Z moich doświadczeń wynika, że ta współpraca pomiędzy parafią, ekonomem a konserwatorem zabytków układa się bardzo dobrze.

Co determinuje właścicieli obiektów sakralnych, aby walczyć o powierzony zabytek?
Aktywność księży bierze się zazwyczaj z dobrej współpracy parafialnej. W momencie, kiedy parafianie mówią, że oni bardzo by chcieli, aby kościół był odnowiony,  księża uaktywniają się. Nie da się ukryć, że determinacja często ma podłoże emocjonalne. Parafianie troszczą się o swoje parafie, bo w tych murach ukryte są ich wspomnienia.

Zabytki a postęp techniczny. Czy gospodarze parafii boją się zastosowań nowych technologii przy rewitalizacji zabytkowych obiektów sakralnych?
Przede wszystkim to konserwator boi się tych nowości. Pamiętając jednak o tym, że praca przy obiekcie zabytkowym jest jak droga zawsze w budowie, należy proponować nowe rozwiązania, które byłyby zgodne z duchem czasu, czyli odpowiadały na wyzwania XXI wieku.  Należy rozważać nowe technologie, proponować nowe rozwiązania, a wszystkie prace związane z zachowaniem dziedzictwa kulturowego muszą być uzgodnione ze służbami ochrony zabytków.

Cieszy też fakt, że nowych technologii z przeznaczeniem dla zabytkowych obiektów nie brakuje. To też pokazuje, że współczesny świat docenia zabytki i kocha je.

Proszę podać przykłady dobrze wykonanych prac konserwatorsko-budowlanych.

Najlepszym przykładem kompleksowych prac konserwatorsko-budowlanych, o jasno określonej funkcji użytkowej, są podziemia pod archikatedrą przemyską. Wewnętrzne przekonanie o konieczności rewitalizacji nekropoli Biskupów przemyskich, było podstawą do determinacji w realizacji całego zadania.

W ostatnim pięcioleciu pracom kompleksowym poddano liczne zespoły sakralno-kościelne; były to prace konserwatorsko-budowlane przy architekturze kościoła, rewitalizacja obejścia z nowym ukształtowaniem nawierzchni dróg procesyjnych i odnową plebani, często wraz z budową parkingu. Prace kompleksowe rewitalizujące cały zespół sakralny przeprowadzono m.in.: w Archikatedrze w Przemyślu, w kościele parafialnym w Birczy, w kościele parafialnym w Brzozowie, w Łękach Górnych, w Haczowie, w Bliznem, w Jodłowej.

Na szczególną uwagę zasługują kompleksowe  prace konserwatorskie, które licznie były prowadzone w kościołach drewnianych, zbyt małych dla lokalnych społeczności i nie użytkowanych od wielu lat. Doprowadziło to w efekcie do użytkowania dwóch kościołów: starego, zwykle drewnianego i nowo wybudowanego. Prace rewitalizujące te zabytkowe obiekty i przystosowanie ich do okresowego użytkowania takiego jak: msze letnie, śluby, odnowienie sakramentów, majówki itd., były przeprowadzone w Bachórcu, Rudce, Zadąbrowiu, Kniażycach.

Szczególną grupę stanowią kościoły drewniane, użytkowane cały czas i remontowane z dużym zaangażowaniem proboszczów: Kościół w Klimkówce, Michałowce, Kuźminie, Krowicy Samej.

Podjęto także kompleksowe prace remontowo-konserwatorskie w obiektach, które w przeszłości pełniły funkcję cerkwi grecko-katolickich, a obecnie są użytkowane jako kościoły rzymsko-katolickie. Na szczególną uwagę zasługują prace w Gorajcu, Klimkówce, Stubienku, Brzeżawie, czy Korytnikach.

Rozmawiała Angelika Witkowska